Кайбыч районы прокуратурасы аңлата.
21.12.20021 елдан " Полиция турында»Федераль законга үзгәрешләр кертелде
1. Полиция хезмәткәре хокукларны тәкъдим итәргә һәм аңлатырга тиеш.
«Полиция турында» гы ФЗның 5 ст.нигезендә, гражданинга мөрәҗәгать иткәндә полиция хезмәткәре үз вазыйфасын, исемен, фамилиясен атарга, гражданин таләбе буенча хезмәт таныклыгын күрсәтергә, мөрәҗәгатьнең сәбәбен һәм максатын хәбәр итәргә тиеш. Әгәр полицейский гражданинның хокукларын һәм ирекләрен чикләүче чараларны куллана икән, ул сәбәпләрен һәм нигезләрен, шулай ук гражданның хокукларын һәм бурычларын аңлатырга тиеш.
Мондый алгоритм буенча, Федераль законның элеккеге редакциясе нигезендә, полиция хезмәткәре теләсә нинди ситуациядә эшләргә тиеш иде. Җинаятьче үз гамәлләре белән реаль куркыныч тудырса да, башта хезмәткәр куркыныч янауга каршы чаралар күрергә тиеш була.
Яңа редакциядә «Полиция турында» гы законга 5.1 ст.өстәделәр, ул җинаятьче үз гамәлләре белән реаль куркыныч тудырганда полиция хезмәткәренә таныклык күрсәтергә, җинаять яки административ хокук бозуга чик куйганнан соң ук хокукларны аңлатырга мөмкинлек бирә.
2. Полиция торакка үтеп керү өчен күбрәк хокук алды.
Полиция торакка керә алган очраклар Исемлеге элек, «Полиция турында» гы ФЗның 15 ст.3 п. нигезендә, катгый чикләнгән иде. Мәсәлән, моны гражданинны коткару өчен дә эшләргә була иде: күршеләребез фатирдан ярдәм турында кычкырып ишетсә, полиция хезмәткәрләре ишекне ачарга хокуклы иде. Әгәр фатир тәрәзәсеннән кеше егылып төшкән, ә ишекне берәү дә ачмаган икән, аны кисү хокукы бар.
Федераль законның яңа редакциясендә полиция торакка үтеп керү өчен нигезләр артты. Хәзер бинага шикләнелүченең рәсми статусы булмаган, ләкин җинаять билгеләре булган гамәлләр кылганда ирешелгән кешеләрне тоткарлау өчен үтеп керергә мөмкин. Полиция хезмәткәрләренә мондый гамәлләрне, зыян күрүчеләрнең яки җинаять билгеләре булган вакыйганың шаһитларының күрсәтмәләре дә җитәрлек.
Шул ук вакытта закон чыгаручы полиция хезмәткәрләренең яңа вәкаләтләрдән явызларча файдалануын булдырмау буенча чараларны күздә тотты, чөнки «Полиция турында» гы ФЗның 15 ст.7,8 ө. нигезендә, һәр очракта полиция хезмәткәренең торак бинага үтеп керү ихтыярыннан тыш, 24 сәгать эчендә, федераль закон белән хәбәр итүнең махсус тәртибе билгеләнгән очраклардан тыш, прокурорга язмача хәбәр ителә. Полиция чит затларның торак урыннарына, башка бүлмәләргә һәм гражданнарга караган җир кишәрлекләренә, оешмалар биләгән җир кишәрлекләренә, территорияләргә һәм анда булган мөлкәтне саклау буенча, әгәр үтеп керү әлеге биналарга үтеп керүгә комачаулаучы җайланмалар, элементлар һәм конструкцияләр ватылу (җимерелү) белән бәйле гамәлләр белән үрелеп барса, чаралар күрә.
3. Полиция машиналарны ача ала.
Транспорт чараларын ачу тәртибе «полиция турында» гы закон белән берничек тә регламентланмаган.
Федераль законның гамәлдәге редакциясендә закон чыгаручы тарафыннан транспортны ачу тәртибен регламентлаучы 15.1 ст. язылган, анда моны кайчан эшләргә мөмкин булуы җентекләп тасвирланган.
Машинаны автомобиль яки йөкне карау өчен ачарга була, машинада тыелган нәрсә-әйтик, наркотиклар яки корал бар дип уйларга нигез бар. Шулай ук анда, мәсәлән, юл — транспорт һәлакәте нәтиҗәсендә зыян күрүчеләр булу да автомобильне ачу өчен нигез булачак.
Шул ук вакытта «Полиция турында» гы ФЗның 15.1 ст.2, 3, 4 өлешләре нигезендә хокуктан явызларча файдалануны булдырмау механизмнары, шулай ук транспорт чарасы хуҗасының мөлкәтен яклау механизмы каралган. Машина ачылыр алдыннан полиция хезмәткәре үз вазыйфасын, исемен, фамилиясен атарга һәм автомобиль хуҗасының яисә автомобильдәге гражданнарның таләбе буенча хезмәт таныклыгын күрсәтергә тиеш. Тагын ул машинаны ачарга ниятләвен кисәтергә һәм аны ачу өчен сәбәп һәм нигезләрне аңлатырга тиеш.
Автомобильне ачу турында аның хуҗасына хәбәр итәргә кирәк — бу закон ачылганнан соң 24 сәгатьтән дә артмый. Әгәр милекче ачылышта катнашса, аны аерым хәбәр итеп булмый.
Полиция ачык транспорт чарасының хуҗасы яки башка законлы хуҗасы булмау сәбәпле, чит кешеләрнең транспорт чарасына керүенә юл куймауны тәэмин итә.
4. Полиция гражданинның шәхесен тикшерү буенча күбрәк хокук алды.
«Полиция турында» гы ФЗның Иске редакциясе нигезендә («Полиция турында» гы ФЗның 13 ст.1 ө. 2 п.) Әгәр гражданинны нинди дә булса хокукка каршы эшләрдә шикләнсәләр, полиция хезмәткәрләре шәхесне раслаучы документларны тикшерергә хокуклы. Калган гражданнарга бу таләп кагылмый: әгәр кеше җинаять турында белдерсә, ул тәкъдим ителергә тиеш түгел иде, шулай ук документларны күрсәтергә.
Федераль законның күрсәтелгән статьясындагы яңа редакциясендә полиция хезмәткәрләре фамилиясен, исемен һәм атасының исемен атауны, документларны тикшерүне таләп итә алалар, хәтта гражданнар полициягә мөрәҗәгать иткән очракта да.
5. Гаризаларны тикшергән вакытта полиция карап чыгарга мөмкин.
«Полиция турында» Федераль законның 13 ст.1 ө. 1 өлеше нигезендә, җинаять эше яки административ хокук бозу турында эш кузгатканчы, полиция гражданнарны сораштыру өчен чакыртырга, алардан аңлатмалар алырга, белешмәләр һәм документлар таләп итәргә хокуклы булган. Полициягә җитди сәбәпләрсез килүдән баш тарткан кешеләр приводка дучар ителергә мөмкин иде.
Федераль законның яңа редакциясе 13 ст.1 ө. 3.1 п. белән тулыландырылган, аның нигезендә, вакыйга турында теркәлгән хәбәр булса, полиция вакыйга урынын, урынны, бүлмәләрне, транспортны, предметларны һәм документларны карый ала.
Карау-ул визуаль тикшерү, анда полиция хезмәткәре автомобиль салонына, шәхси йорт ишегалдына, документларга карый ала. Тикшерүнең төп шарты-гражданин каршы килми һәм барысын да үзе күрсәтә.
Тикшерү нәтиҗәләре буенча полиция хезмәткәрләре тикшерү акты төзергә тиеш.